අවුල් වන්නට පෙර (57)…මිතුරෝ…අපි මිතුරෝ.

නැවත මගේ කතාවට ප්‍රවිෂ්ට විය යුතු යැයි සිතාගතිමි. අම්මා ඇතුළු අන් සියල්ලම පදිංචිව සිටි ලොකු අම්මාගේ නිවස පසුකරමින් මම විජේරාමේ නවාතැන සොයා යන්නෙමි. මේ වනවිටත් මම සේවය කරේ ඔබරෝයි හෝටලයේ බව ලිය තිබේ. පාසල් කාලය පුරාවටම මා නැවති සිටියේම පිටස්තර නවාතැන්වලම නිසා මට ගෙදරත් නවාතැන් පොළක් බඳුම හැඟුණා දැයි මට නොතේරේ. වෙහෙසකර රැකියාවකින් පසු හරිහමන් විවේකයක් ගැනීමට හැකි වටපිටාවක් නොතිබීමත්, සෑම රාත්‍රියකම තාත්තා බීමත්වී රඟනා නාට්‍යය නොදැකීමට තිබු අකැමැත්තත් නිසාම, මම ඒ අසලම විජේරාමේ නිවහනට තදින් ප්‍රිය කරෙමි. ඒවා නිදහසට කාරණා පමණක් විය හැක. මම විජේරාමේ ගෙදරට කැමති වුණේ අන් කිසිවක් නිසා නොව, මිතුරු සමාගමේ කල්ගෙවීමට තිබු බලවත් කැමත්ත නිසා බව මගේ යටිහිත දනී.

පඩි ලැබුණු දිනට අම්මාගේ අතට මුදල් දීමත්, ඉඳහිට ගෙදරට ගොඩවී අල්ලාප, සල්ලාපයේ යෙදී තාත්තා එන්නට පෙර පිටවීයෑමත් මගේ පුරුද්ද විය. තාත්තා ඉස්තෝප්පුවේ නවතාගෙන සිටි ඔහුගේ මිතුරන් දෙදෙනා නම් මා සමග ඇසුරට යම් ඇල්මක් දැක්වීය. මමත් රණසිංහ අන්කල් සමග අඩියක් පුඩියක් ගැසීමට කැමැත්තෙමි. ඔහු ඉතා හොඳින් ඉගෙනගත්, භාෂා බොහෝමයක් දත් මත්පැනට ලොල්වූ වැඩිහිටියෙකි. මම රණසිංහ අන්කල්ට හැකි විටක, තාත්තාට හොරෙන් කීයක් හෝ අතමිට මොලවා යන්නෙමි. අම්මා කියන්නෙත් ඔන්න ඔය කීයක් හරි දෙන්න ළමයෝ කියාය. අපි සියලු දෙනා සමග රණසිංහ අන්කල්ගේ හොඳ සම්බන්ධයක් විය. තාත්තාත් ඔහුත් අතිජාත මිත්‍රයන් විය. එක්තරා යුගයක ප්‍රේම සම්බන්ධතාවයක ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඔහු කිසිදා විවාහ නොවු බව මම අසා තිබේ. හීනියට අඩියකට සෙට්වූ විට මම මේ ගැන අසා ඇත්තෙමි. කිසිදා ඒ විස්තර මට නොකීවත් ඉංග්‍රීසියෙන් ආදරය පිළිබඳ දේශනයක් නම් ලැබෙයි. ඔහු බොහෝ දේ උගත් මිනිසෙකි. මොහුගේ දැනුමට ඔවුන්ගේ කන්තෝරුවේ ලොකු ලොක්කන්ද ගෞරව කල බව මම දනිමි. නමුත් නිදාගන්නට පැදුරත්, බෙලෙක් පිඟානට බත් ටික ලැබුණේත් අපේ අම්මාගෙන් පමණි. බේබදුකමේ අවසාන ප්‍රතිඵල කොහේ හෝ “චාටර්” වීම නොවේදැයි මම එදාත් දුටුවෙමි.

දෙදෙනා ඉස්තෝප්පුවේ සිට බීමත්ව කතාව පටන්ගන්නේ ඉංග්‍රීසියෙනි. එන්න එන්න සද්දෙත් වැඩි කලවම් භාෂාවක් ඇසෙයි. රණසිංහ අන්කල් පාලි,සංස්කෘත භාෂා පිළිබඳද අධ්‍යාපනයක් ලැබු මිනිසෙකි. රණේ තාත්තාට පාලියෙන් යමක් කියයි. “රණේ තේරෙන භාෂවකින් කියපන්..උඹේ පාලි රෝල් කරලා පුකේ ගහගනින්” එසේ කියන්නේ අපේ තාත්තාය. සමහරක් දවස්වලට මේ කතා බොහෝ දුර දිග යයි. කවදාවත් මේ දෙදෙනා තරහාවී සිටිනු බවක් අසා නැත. පහුවදා උදෙන්ම ලෑස්තිවී, එකම තැනකින් පටන් ගන්නා ගමන රාත්‍රියේදි එකම තැනකින් අවසන් කරයි. ඒ කන්තෝරුව සහ අපේ කුඩා ගෙදර ඉස්තෝප්පුව නැමති ගමනාන්ත දෙකය. අතරමග නවාතැන් කොපමණ තිබුණාද කියා දන්නේ එකට බිව් යාළුවෝ පමණය. සියල්ල කෙසේ සිදුවූවත් එක් ගමනක් පමණක් රණසිංහ අන්කල් තාත්තා අතහැර තනිවම යන්නට ගියේය. ඔහු මිය යන තෙක්ම, තාත්තා හැකි අයුරින් රෝහල් තුළත්, අන් සියලු අයුරිනුත් රනේව අතහැර නොදැමු එකම මිතුරා විය. තාත්තාට “රණේ”ගෙන් තොර ලෝකයක් නැත. රණේට “බෑඩ්”ගෙන් තොර ලෝකයක් නැත. රණසිංහ අන්කල්ගේ වියෝව තාත්තා කොහොම දරාගන්නට ඇද්ද යන්න මට තවමත් ප්‍රෙහෙලිකාවකි. මන්ද යත්, තාත්තාගේ දුක බෙදාගැනීමට තබා, ඔහු සමග වචනයක් හෝ කතාකරේ ගෙදර අයගෙන් අපේ අම්මා සහ ආච්චී පමණය. ඇති හැකි යහළුවන් සියල්ල රණේලාව, බෑඩ්ලාව අතහැර දමා තිබුණේ බොහෝ කලකට පෙරය. නමුත් මේ දුප්පත් මිතුරන් දෙදෙනා, මිය යන තෙක්ම සැබෑ මිතුරන් විය. ඒ මිත්‍රත්වයට මම අදත් ගරු කරමි. මේවා ලියවෙන්නේද ඔවුන් වෙනුවෙනි. මටත් එවැනි එක් මිත්‍රයෙක් සිටී.ඌ ඉන්නේ ඔමානයේය. අපි බොහෝදේ බෙදාහදා ගෙන ඇත්තෝය. දුකේදීත්, සැපේදීත් අප කිසිදා වෙනස් නොවූහ. එහෙව් එකෙක් හොඳටම ඇතිය.

අපේ ගෙදර ඉස්තෝප්පුවේ කතාව එසේ වුවත්, විජේරාමේ ඉස්තෝප්පුවේ කතාව මීට වෙනස්ය. හැන්දෑවේ හය හත වනවිට අප පස්දෙනාම ගෙදරය. අමරේ අයියා රැකියාවක් නොකෙරූ නිසා වෙනත් වැඩක් නොතිබුණොත් ඔහු ඉන්නේ සුදානම් පිටය. ඉංජිනේරුවෙක්වූ පොඩි අමරේ අයියා පදමට රත් වෙන්නට කැමතිය. ලොකු අරුණ හැන්දෑවෙ වැඩ නැත්නම් අපිත් සමගය. ජානක අයියාද එවරෙඩිය. මේ අතරින් බාලයාමවූ මම ඕනම දේකට සුදානම් වර්ගයේ කෙනෙක් විය. පොඩි අමරේ අයියාට පුදුම හිතෙන වර්ගයේ ආශාවක් විය. ඔහු පදමට රත්වූ පසු සවන්දෙන්නේ සහ මුමුනන්නේ එකම එක ගීතයකි. ඒ විතරක් නොව අපට ඇසෙන්නේද එපමණකි. ඒ මොහිදින් බෙග් මාස්ටර් ගැයු “ආදරියේ රුචි රාණනියෙ” නම් ගීතය පමණමය. ඒ කාලයේ තිබුණේ කැසට්යන්ත්‍ර සහ “කැසට් කෑලි” පමණක් බව කිව යුතු නොවේ. මෙයින් විනාඩි අනූවක කැසට් පටියක් පුරාවට පටිගත කර තිබුණේ මේ ගීතය විතරමය. එහා මෙහා පැති මාරුකරමින් අසන්නේ ඔය ටික පමණය. පමණමය. ඒ ඇයිදැයි කියා ඔහු කිසිවෙකුටවත් කියන්නේ නැත. අපි කාටත් තිබුණේ ඔය කැසට් වාදන යන්ත්‍රය විතරය. ඒකත් පොඩි අමරේ අයියාගෙ බැවින් ලෙඩක් ඇදගන්නටත් බැරිය. වරෙක අපි පොඩි අමරෙ අයියාගේ කැසට් පටියට ගේමක් දෙන්නට සිතුවත් එය වැලක්වූයේ අමරබන්දු අයියාය. කිසිවෙක් ආශාවෙන් රස විඳින දෙයක් නැතිකර දැමිම තරම් වරදක් තවත් නොමැති බව ඔහු මට කීවේය. ඒ කතාව තුළ තව බොහෝදේ ගැබ්ව තිබුණා විය යුතුය. ඔහු බොහෝ සෙමින් ඒ කියූ කතාව මට තවමත් මතක්වේ. එවන් මිහිරි කාලයක් මගේ මතකයට නැගෙන්නේ නැති තරම්ය. අමරබන්ධු රූපසිංහයන් පසුකාලයක කෙරූ යම් යම් නිර්මාණයන්හී වැරදි, නිවැරදි කර ගැනීම්, කටහඬ හසුරුවා ගැනීම් වැනි කටයුතු නිවසේදි කරගත්තේ ඔය කැසට් යන්ත්‍රයේ පිහිටෙනි. ඔහුට එය ඉතා කටුක කාලයක් වෙන්නට ඇත.

සමහරක් සතිඅන්ත නිවාඩු දිනයන්හී මේ අය ගම්බිම් බලා යන අවස්ථාවන්ද වේ. මේ හැමෝටම නිවෙස්බලා යන ගමනට මාවද එක්කර ගැනීමට තදබල උනන්දුවක් විය. පොඩි අමරේ අයියා බදුල්ලේ නිසා බදුලු ගමනට මාවද කැටුව යයි. ඒ නිවසේ මම සමහර සති අන්තයන් ගෙවා ඇත්තෙමි. ඒ නිවැසියන්ගෙන් මට හරි සැලකිලිය. පොඩි අමරෙ අයියා පසුකාලයක අපේ ඥාතියෙක් බවට පත්වීය. ලොකු අරුණ මා කැටුව ඔවුන්ගේ කඩවැද්දුව නිවසට රැගෙන යයි. ඒ යටියන ප්‍රදේශයේය. ඒ නිවසද ඉතා සොඳුරු මිනිසුන්ගෙන් පිරි නිවසක් විය. අරුණගේ පියා සෝම ගුණරත්න මහතා ගමේ මිනිසුන්ට බොහො හිතවත් මිනිසෙකි. අරුණ දැන් පළාත් සභාවේය. ඔහු මහින්ද රාජපක්ෂ මහතාගේ ඉතාමත් ළඟ ඥාතියෙකි. ඒ කාලයේ බැසිල් රාජපක්ෂ වැඩ කරේ ගාමිණි දිසානායකගේ අමාත්‍යාංශයේ බව මතකය. අරුණ සමග මම එවන් ගමන්ද ගොස් ඇත්තෙමි. අරුණ මට අවසන්වරට හමුවන්නේ මින් බොහෝ කාලයකට පෙර දෙවිනුවර ප්‍රාදේශීය සභාවේ සභාපතිව සිටි යුගයකය.

ජානක අයියා ගෙදර යෑමට එතරම් උනන්දුවක් නොවේ. ජානකට වෙන රාජකාරී බොහෝ විය. මාස දෙක තුනකට වරක් වත් ඔහු යන්නේ නම්, මා ගමනට එක් කරගැනීම පුරුද්දක් විය. ඒ සුන්දර දියතලාව නගරයේත්, ඒ අවට පරිසරයේත් මමත් ජානකත් ඇති පදම් පිස්සු කෙළියෝ වෙමු. නැන්දලා කියන්නේ ගෙදර ආවාට ඉන්නේ පිට නිසා නෑවිත් හිටියාට කමක් නැති බවය. ජානකගේ දියතලාවේ, බණ්ඩාරවෙල මිතුරන් කොළඹ පැමිණිවිටත් ඔය ආනිසංශයම අනිත් අතට සිදුවේ. අපේ කංඩායමේ සිටි ලකී ඒ කාලයේ සේවය කළේ හම්බන්තොටය. ලකී ගෙදරවිත් නැවත යනවිට මම නිවාඩු සුදානම් කරගත යුතුය. ඒ හම්බන්තොට යන්නටය. යන්නේ ලේක් හවුස් පත්තර බස් එකේ හෝ ඔහුගේ මොරිස් මයිනර් එකේය. ලකීට මයිනර් කිහිපයක් විය. ලකී හම්බන්තොට ගෙව්වේ අපූරු සුන්දර ජීවිතයකි. පසු කාලයක ලකී සොයාදුන් නිසා මම හම්බන්තොට රැකියාවකද යෙදුණේය. හිතහොඳ මිතුරෙක්වූ ලකී ගැන ඉදිරියට ලියවේ. අමරබන්දු අයියා පවුලෙන් දුරස්වූ ජීවිතයක් ගතකළ හෙයින් ඔහු මා කැටුව යන්නේ අපූරු තැන්වලට බව මම කියා ඇත්තෙමි. අමරෙ අයියා සමග ගමන් සුන්දරය. මිහිරිය. අමරේ අයියා නිතර ගොඩවූ නිවසක් වූයේ රාජගිරියේ කේමදාස මාස්ටර්ගේ නිවසය. මමද මොහු සමග එහේ ගොඩවී පසෙක පුටුවටවී වරු ගණන් මේ ලොක්කන්ගේ කතා බහද, පුහුණුවීම්ද , විහිළු තහළුද තනියෙන්ම රස විඳ ඇත්තෙමි. කේමදාස මාස්ටර්ගේ සොඳුරු කම එළියට පේන්නේ නැත. ඔහු ඉදිරියේ බොහෝ අය එක්තරා වෙනස් විදිහකට හැසිරෙනවා දෝ සිතුණු අවස්ථාද විය. සියල්ල අවසානයේ සියල්ලෝම මහ හඬින් සිනාසෙමින්,ප්‍රීතිවෙනවා දකිද්දී හිතෙන්නේ මේ අර කේමදාසමද යන්නය. කේමදාස මහතා ඉතාමත් අපූරු සුන්දර, හිතහොඳ මිනිසෙක් බව අමරේ අයියා මට කියාදී තිබේ. වචනයකට දෙකකට හෝ වඩා මම කතා කර නොමැත. ඇත්තටම මට ඔහු පිළිබඳ ළංවිය නොහැකි බියක් විය. ඒ මගේ ගොංකම විය යුතුය. මම කේමදාසයන්ගේ බොහෝ වේදිකා නිර්මාණ දැක බලා රස විඳ ඇත්තෙමි. ඒ සමහරක් මහජන ප්‍රදර්ශනයටත් පෙරවීම මහඟු අවස්ථාවකි. ඒ අමරබන්දුට පින් සිදුවන්නටය.

විජේරාමේ කට්ටිය කිසිවෙකු නිවසේ නැති රාත්‍රියක මම හුදකලාවේ හාන්සියක් දාගෙන සිටියෙමි. මහා පාළුය. කිසිවෙකු දොර ඇරීමට උත්සාහ ගන්නා බව දැනී. මම ඉදිරියට ගොස් දොර විවෘත කෙරුවෙමි. අප්පට හුඩු..අමරේ අයියා සහ ගුණදාස කපුගේයන් මා ඉදිරිපිටය. ඉන්නේ බඹර පදමේ බව සද්සුදක් සේ පැහැදිලිය.ගෙට කැන්දවා වාඩිකරවා, මමද වාඩිවුණෙමි. මේ දෙදෙනාම ගමන් බිමන් යනවිට කාර්යාල හම්බෑග් රැගෙන යයි. දෙදෙනාම කලිසම්, කමිස පමණක් නොව සරම කමිසයද හැඳ ගමනේ බිමනේ යයි. අද දෙදෙනාම කලිසම් කමිසය. අතේ හම් බැග්ය. කපුගේ අමරේට වඩා මදක් උස වුවත් යම් තාක් දුරට එක වගේය. දිගැටි මුහුණුය. පදමට සූර්වී සිටි නිසාදෝ මන්දා අයියායි, මල්ලියි සේ මට පෙනුණා වගේය. මට පුදුම සතුටකි. කපුගේ අපේ බෝඩිමේය. තේ එකක් හදන්නද යැයි ඇසූවිට අමරේ අයියා කිව්වේ, එපා..අඩියක් ගහමු, නමුත් කාසි හිඟ බවය. ඒ අමරේ අයියාගේ හැටිය. මට විජේරාම හන්දියේ තේ කඩේ උඩ බාර් එකේ එකවුන්ට් එකට බඩු ගන්න හැකිය. මාසේ අන්තිමට කලට වේලාවට ඒවා පියවන බව අයිතිකරු දනී. කොළඹ හෝටල්වල් වැඩකරන එවුන්ට කොහොමත් පොඩි සැලකිල්ලක් එදා තිබුණේ ලෝස් නැතුව වියදම් කෙරූ නිසාවෙන් විය යුතුය.

මට දැන් ඉවසිල්ලක් නැත. මම දඩිබිඩියේ හන්දියට ගොස් අඩුම, කුඩුම, සිගරට්, ගෝදම්බ, මස් කරිත් උස්සාගෙන එනවිට දෙන්නා පුටු දෙකේ ගොරවමින් නිදිය. ඇහරවා වීදුරු දෙකක් අතටදී සියල්ල දිග හැර දුන් පසු, දඩිබිඩියේ කටට හලා ගත් පසු, බයිට් එකක් දෙන්න හැදුවිට, මුකුත් එපා ළමයා අපේ බිල කීයද අසා, මෙන්න මේක තියාගන්නවා කියා කීයක්ද අතටදී, අඩුපාඩු හෙට බලාගමු යැයි කියා පිටටත් තට්ටුවක් දමා ඩබලම යන්නට ගියෝය. මට මාර හොල්මන්ය. ආපහු එන පාටක් නැත. මමද හොරෙන් පසුපසින් ගොස් හයිලෙවල් පාරට වී බලා සිටියෙමු. බස් රථයකට ගොඩවූ මේ දෙන්නා නුගේගොඩ පැත්තට ගියෝය. දුකේ බැරිය.මම සමාජයේ බොහෝ ඉහළ යැයි කියනා මිනිසුන්ට වේටර් වැඩය කර තිබේ. ඒ සමහරුන් දකින්නට ලැබෙන්නේ මාධ්‍යයෙ පමනි.. ඒත් ගුණදාස කපුගේ නම්වූ ඒ මිහිරි, රසැති,සුන්දර මිනිසාට විනාඩි පහකටවත් වේටර් වැඩේ කිරීමට ලැබීම පිලිබඳ මට ඇත්තේ රජ කුමාරයකුට ඒ වැඩේ කරාටත් වඩා මහා ආඩම්බරයකි. ආඩම්බරයකටත් වඩා එහා ගිය වින්දනාත්මක හැඟීමකි. සත්තය.

පසුදිනයක මම මොකද වුණේ යැයි අමරේ අයියාගෙන් ඇසුවෙමි. දෙන්නටම මුකුත් මතක නැති බවත්, කොහෙදෝ ගොස් නිදාගත් බවත් පැවසීය.දැන් කවුරු මොනවා කීවත් මොවුන් නම් මට ඇත්ත මිනිසුන්ය.

ගායනය : ගුණදාස කපුගේ
පද රචනය : රන්බණ්ඩා සෙනෙවිරත්න
සංගීතය : සේන වීරසේකර